نظریه ری دالیو در مورد افول آمریکا
ریموند توماس دالیو (Raymond Thomas Dalio) مشهور به ری دالیو، مؤسس و مدیر بزرگترین صندوق سرمایه‌گذاری دنیا یعنی بریج واتر (Bridgewater)، در کتابی که تحت عنوان «اصول برخورد با نظم جهانی در حال تغییر: چرا ملت‌ها پیروز می‌شوند و شکست می‌خورند؟» منتشر نموده است. با ترکیب شاخص‌های مربوط به قدرت و ثروت، به بررسی سیر ظهور و افول ابرقدرت‌ها در طول تاریخ پرداخته و بر افول جهان تک‌قطبی با محوریت آمریکا و غرب، صحه می‌گذارد.
به زعم او هر ابرقدرتی دارای مراحل ظهور، شکوفایی و افول است. نویسنده در این کتاب، 18 مرحله برای ظهور و افول و فروپاشی قدرت‌ها مطرح کرده و اعلام می‌کند که ایالات متحده هم‌اکنون در مرحله 17 قرار دارد و پس از روی‌کار آمدن مدیران ضعیف و ایجاد هرج و مرج و جنگ شهری، در نهایت دچار فروپاشی اقتصادی خواهد شد. حالا نظمی نو به بررسی افول حاکمیت ایالات متحده آمریکا که در الگوی دالیو مرحله نهم به بعد را تشکیل می‌دهند، می‌پردازد.
مرحله نهم: کاهش بهره‌وری
از 18 مرحله‌ای که دالیو در کتابش مطرح می‌کند، 8 مرحله اول به مراحل ظهور و افزایش قدرت یک کشور مربوط است. اما مرحله نهم که اولین مرحله از مراحل شکوفایی ابرقدرت‌هاست، مربوط به «کاهش بهره‌وری» می‌شود و در تحلیل مراحل افول یک ابرقدرت اهمیت ویژه‌ای دارد. گویی به محض دست یافتن یک ابر قدرت به اوج شکوفایی و قدرت، نشانه‌های افول آن نیز ظاهر می‌گردد. در مرحله‌ای که امپراتوری به نقطه اوج قدرت و ثروت رسیده، کشور به موفقیت‌هایی می‌رسد که به رشد روز افزون آن دامن می‌زند، اما در دل این موفقیت‌ها، بذر شکست و سقوط نیز نهفته است. مرحله نهم که مرحله «کاهش بهره‌وری» نام‌گذاری شده، به بررسی ترکیبی هزینهها، ساعات کاری و بازده‌کاری می‌پردازد. کاهش مستمر نرخ بهره‌وری و رسیدن مقدار آن به کمتر از 0.1 درصد از سال 2004 تاکنون، اولین نشانة پایان نقطه اوج ایالات متحده آمریکاست.
بنا به گزارش دیگری، اشتغال ایالات متحده در بخش تجارت غیرکشاورزی با نرخ سالانه بسیار قوی 4.3 درصد رشد کرده در حالی که تولید با نرخ سالانه 2.3 درصد کاهش یافته است. این بدان معناست که تولید در ساعت که بهره‌وری نیروی کار یا صرفاً بهره‌وری نیز نامیده می‌شود، با نرخ سالانه 6 درصد کاهش یافته است. این نرخ کاهش بهره‌وری دو برابر بزرگتر از اتفاقی است که در سال 1947 در این زمینه افتاد.
نمودار 7: کاهش نرخ رشد بهره‌وری در ایالات متحده از سال 2004/ منبع: فاینشنال ادوایزر
مرحله دهم: گسترش بیش از توانایی
بعد از مرحله نهم که کاهش نرخ بهره‌وری بود، مرحله دهم مربوط به «فزون‌گستری بیش از توانایی» است که همزمان خبر از نقطه اوج شکوفایی قدرت یک کشور و همچنین آغاز پایان آن می‌دهد. به گزارش بنیاد واتسون برون (Watson brown)، ایالات متحده حدود ۸ تریلیون دلار در جنگ‌های خارجی و تریلیون‌ها دلار نیز برای عملیات‌های نظامی و تأمین پایگاه‌های نظامی خود در خارج از کشور هزینه کرده که حتی این هزینهها نیز برای حفظ موقعیت رقابتی این کشور در حوزه نظامی با کشور چین کافی نبوده است. با این خرج‌های پرهزینه و بدون بازده، برای حفظ این امپراتوری، آمریکا دچار کمبود منابع شد.
هزینه‌های نظامی و بودجه دفاعی ایالات متحده سال‌ها است که افزایش 2 تا 7 درصدی نسبت به سال قبل را ثبت کرده است. در 9 مارس 2023 نیز دولت بایدن درخواست بودجه پیشنهادی 842 میلیارد دلاری برای وزارت دفاع برای سال مالی 2024 به کنگره ارائه کرد که افزایشی 26 میلیارد دلاری نسبت به سطوح مالی 2023 و 100 میلیارد دلاری بیش از سال مالی 2022 را نشان می‌دهد. اولین اولویت نظامی ایالات متحده که در درخواست بودجه سال 2024 نیز ذکر شده است مقابله با تهدید فزاینده چین است.
تصویر: هزینه‌های مازاد حفظ امپراتوری ایالات متحده آمریکا/ منبع: بنیاد واتسون برون
مرحله یازدهم: کاهش رقابت‌پذیری
مرحله یازدهم که به عنوان «کاهش رقابت‌پذیری» نام‌گذاری شده، از مراحل پایانی شکوفایی یک ابرقدرت است. از آنجایی که افراد در کشوری که اکنون ثروتمند و قدرتمند است، درآمد بیشتری دارند؛ گران‌تر زندگی کرده و همچنین رقابت کمتری نسبت به افرادی در کشورهای دیگر که مایل به کار با هزینه کمتر هستند، دارند. در عین حال، مردم کشورهای دیگر به طور طبیعی روش‌ها و فناوری‌های قدرت پیشرو را کپی می‌کنند که باعث کاهش بیشتر رقابت‌پذیری کشور پیشرو می‌شود. به عنوان مثال، کشتی‌سازان بریتانیایی طراحان هلندی را استخدام کردند تا کشتی‌های بهتری را طراحی کنند که توسط کارگران بریتانیایی ارزان‌تر ساخته می‌شد و رقابتی‌تر شدن آن‌ها، باعث شد انگلیسی‌ها رشد کنند و هلندی‌ها افول نمایند.
مدرسه اقتصاد هاروارد، در گزارشی با عنوان «رقابت‌پذیری آمریکا در بدترین حالت خود در بین نسل‌های مختلف» به تشریح وضعیت ایالات متحده در سال ۲۰۱۹ پرداخت. علی‌رغم یک دهه رشد اقتصادی ثابت پس از رکود بزرگ ۲۰۰۸، آمریکا تلاش زیادی برای رفع ضعف‌های ساختاری در اقتصاد و جامعه این کشور نکرد. این گزارش مسیر ناامیدکننده رقابت‌پذیری در ایالات متحده، اختلال در سیستم سیاسی آمریکا که به این مسیر کمک کرده، نقش سوداگری در ناکارآمدی سیاسی، کار ناتمام ایالات متحده در اصلاحات مالیاتی و سیستم متزلزل آمریکا برای جذب استعدادهای جهانی را نشان می‌دهد.
مرحله دوازدهم: افزایش نابرابری
مرحله پایانی شکوفایی یک ابرقدرت نیز مرحله دوازدهم از هجده مرحله ری دالیو است که به ابتلای ابرقدرت به افزایش چشمگیر «شکاف طبقاتی» می‌پردازد. تحلیل‌ها، به خوبی روند افزایشی سهم یک درصد ثروتمند جامعه آمریکا از ثروت کل کشور در برابر روند کاهشی سهم ثروت ۹۰ درصد مردم آمریکا نشان می‌دهند.
این مسئله باعث ایجاد یک شکاف طبقاتی بی‌سابقه در این کشور شده است به نحوی که یک درصد ثروتمند جامعه به گزارش برخی منابع حدود 40 درصد، 9 درصد بعدی حدود 40 درصد دیگر و 90 درصد پایین‌دست جامعه کمتر از 25 درصد ثروت کل جامعه را در اختیار دارند.
در سیستم‌های سرمایه‌داری، منافع مالی به طور نابرابر به دست می‌آید که فاصله طبقاتی را افزایش می‌دهد. افراد ثروتمند از منابع بیشتر خود برای گسترش قدرت خود استفاده می‌کنند بنابراین فاصله طبقاتی بیشتر می‌شود. آن‌ها همچنین بر سیستم سیاسی به نفع خود تأثیر می‌گذارند و امتیازات بیشتری را به فرزندان خود می‌دهند؛ مانند آموزش بهتر که باعث شکاف در ارزش‌ها، سیاست و فرصت توسعه بین ثروتمندان «دارا» و فقرای «ندار» می‌شود. آن‌هایی که وضعیت رفاهی کمتری دارند احساس می‌کنند که این سیستم ناعادلانه است؛ بنابراین نارضایتی‌ها افزایش می‌یابد. تحلیل‌ها به خوبی روند افزایشی سهم یک درصد ثروتمند جامعه آمریکا از ثروت کل کشور در برابر روند کاهشی سهم ثروت ۹۰ درصد مردم آمریکا نشان می‌دهند. این مسئله باعث ایجاد یک شکاف طبقاتی بی‌سابقه در این کشور شده است به نحوی که یک درصد ثروتمند جامعه حدود 40 درصد، 9 درصد بعدی حدود 40 درصد دیگر و 90 درصد پایین‌دست جامعه کمتر از 25 درصد ثروت کل جامعه را در اختیار دارند.
نمودار راست: سهم یک درصد ثروتمند جامعه آمریکا از ثروت کل کشور/ منبع: FRED
نمودار چپ: افزایش شکاف طبقاتی در ایالات متحده آمریکا/ منبع: اکوتیبل گروس
مرحله سیزدهم: افزایش گسترده بدهی‌ها
پس از اتمام مراحل شکوفایی ابرقدرت‌ها، آن‌ها وارد مراحل افول خود خواهند شد. مرحله 13 که به «افزایش گسترده بدهی‌ها» اشاره دارد، اولین مرحله از مراحل افول یک ابرقدرت است. در دوران اوج، وضعیت مالی کشور پیشرو شروع به تغییر می‌کند. داشتن یک ارز ذخیره به آن «امتیاز گزاف» می‌دهد که بتواند پول بیشتری قرض کند. این مسأله میزان بدهی‌ها را بیشتر و عمیق‌تر می‌کند و قدرت خرج کردن امپراتوری پیشرو را در کوتاه‌مدت افزایش می‌دهد، ولی آن را در طولانی مدت تضعیف می‌کند. به ناچار، این کشور بیش از حد وام می‌گیرد که این امر به ایجاد بدهی‌های کلان به وام‌دهندگان خارجی می‌شود.
از طرفی تأمین مالی برای مصرف بیش از حد داخلی و نیز درگیری‌های نظامی بین‌المللی برای حفظ امپراتوری لازم و ضروری است؛ اما از طرفی هم هر چند استقراض، قدرت خرج کردن را در کوتاه‌مدت افزایش می‌دهد؛ اما به سلامت مالی کشور آسیب وارد کرده و در بلندمدت پول را تضعیف می‌کند. به عبارت دیگر، زمانی که استقراض و مخارج قوی باشد، امپراتوری بسیار قوی به نظر می‌رسد، اما منابع مالی آن در واقع ضعیف می‌شود؛ زیرا استقراض قدرت کشور را فراتر از پایه‌های آن حفظ می‌کند. کشورهای ثروتمندتر با استقراض از کشورهایی که ثروت کمتری نسبت به خودشان دارند ولی دارای پس‌انداز بیشتری هستند، بدهکار می‌شوند. این یکی از اولین نشانه‌های تغییر ثروت و قدرت است.
این موضوع در دهه 1980 در ایالات متحده آغاز شد. زمانی که درآمد سرانه آن 40 برابر چین بود و شروع به وام گرفتن از چینی‌هایی کرد که می‌خواستند دلار پس‌انداز کنند؛ زیرا دلار ارز ذخیره جهانی بود. نسبت بدهی به تولید ناخالص داخلی ایالات متحده از سال ۱۹۴۲ تا ۲۰۲۲ افزایش قابل‌ملاحظه‌ای را داشته است و پیش‌بینی می‌شود این روند افزایشی تا سال 2052 ادامه پیدا کرده و به 185 درصد برسد. میزان بدهی این کشور در حال حاضر 31 تریلیون دلار است!
نمودار: افزایش بی‌سابقه بدهی ایالات متحده آمریکا و پیش‌بینی آن در آینده/ منبع: بنیاد پترسون
مرحله چهاردهم: چاپ پول
به عقیده ری دالیو، مرحله چهاردهم از مراحل افول یک ابرقدرت مربوط به شدت گرفتن «چاپ پول» در آن کشور است. وقتی بدهی‌ها بسیار زیاد می‌شود و رکود اقتصادی رخ می‌دهد و امپراتوری، دیگر نمی‌تواند پول لازم برای بازپرداخت بدهی‌های خود را قرض کند و مشکلات داخلی وسیعی ایجاد می‌شود. در این حالت کشور مجبور می‌شود بین عدم پرداخت بدهی‌ها و خلق نقدینگی یکی را انتخاب کند. همیشه انتخاب چنین کشوری خلق نقدینگی است.
در ابتدا به تدریج و در نهایت به طور بی‌رویه اقدام به خلق نقدینگی می‌کند. این باعث کاهش ارزش پول و افزایش تورم می‌شود. مطالعات جدید نشان می‌دهد که چاپ پول جدید سالیانه توسط فدرال رزرو ایالات متحده در سال‌های اخیر به شدت اوج گرفته و به میزان چهار هزار میلیارد دلار در سال 2021 رسیده است. وخامت شدید وضعیت چاپ پول در آمریکا حتی در مقایسه با اتحادیه اروپا نیز قابل ملاحظه است. ایالات متحده از ژانویه 2020 تا اکتبر 2021 بیش از 4 برابر گذشته پول چاپ کرده و 80 درصد نقدینگی در سطح جامعه، ناشی از چاپ پول در این بازه است.
نمودار راست: شدت گرفتن چاپ پول سالیانه فدرال رزرو در ایالات متحده امریکا/ منبع: موسسه ِفرِد
نمودار چپ: شدت چاپ پول در ایالات متحده امریکا در مقایسه با اتحادیه اروپا
مرحله پانزدهم: درگیری‌های داخلی
مرحله پانزدهم از مراحل افول یک ابرقدرت مربوط به «درگیری‌های داخلی» است. معمولاً در همان مواقعی که چنین دولتی همزمان با وجود شرایط بد مالی و اقتصادی، ارزش‌ها و شکاف‌های سیاسی زیاد، در تأمین مالی خود با مشکلاتی روبه‌رو است درگیری‌های داخلی بین گروه‌های مختلف قومی، مذهبی و نژادی و همچنین درگیری بین فقیر و غنی افزایش می‌یابد. این موضوع منجر به افراط‌گرایی سیاسی می‌شود که به عنوان پوپولیسم چپ یا راست خودش را نشان می‌دهد.
چپ‌ها به دنبال توزیع مجدد ثروت هستند در حالی که راست‌ها به دنبال حفظ ثروت در دست ثروتمندان می‌باشند. این مرحله «ضد سرمایه‌داری» زمانی است که سرمایه‌داری، سرمایه‌داران و نخبگان به طور کلی مقصر مشکلات قلمداد می‌شوند. معمولاً در چنین مواقعی، مالیات بر ثروتمندان افزایش می‌یابد و زمانی که ثروتمندان می‌ترسند که ثروت و رفاه آن‌ها از بین برود، به بازارها، دارایی‌ها و ارزهایی پناه می‌برند که در آن‌ها احساس امنیت بیشتری می‌کنند.
این موضوع جریان‌های خروجی درآمد مالیاتی کشور را کاهش می‌دهد که در نهایت منجر به یک فرآیند توخالی‌کننده و پوک‌کننده می‌شود. طبق مطالعات انجام گرفته در مؤسسه بین‌المللی پیو، از هر 10 بزرگسال آمریکایی 9 نفر معتقدند بین افرادی که از احزاب سیاسی مختلف حمایت می‌کنند، درگیری وجود دارد. به طور مشابه، از هر 10 آمریکایی، 7 نفر می‌گویند که در ایالات متحده درگیری‌هایی بین افراد با پیشینه‌های قومی یا نژادی متفاوت وجود دارد. برای مقایسه، تنها حدود یک چهارم از مردم در سنگاپور و تایوان و یک سوم از مردم در اسپانیا به این موضوع معتقدند.
نکته جالب اینجاست که 59 درصد آمریکایی‌ها می‌گویند که مردم نمی‌توانند در مورد حقایق اساسی به توافق برسند و این کشور رتبه بالایی در میان کشورهای جهان از این حیث دارد. در ایالات متحده، اختلافات سیاسی زیادی در مورد بیشتر اقدامات اجتماعی وجود دارد. در این بین دموکرات‌ها و مستقل‌های متمایل به دموکرات، به‌طور قابل‌توجهی بیشتر از جمهوری‌خواهان و مستقل‌های با گرایش جمهوری‌خواه، معتقدند که درگیری‌های بسیار شدید بین افرادی که از احزاب مختلف سیاسی حمایت می‌کنند، وجود دارد. بر اساس پژوهش دانشگاه براون، آمریکا بالاترین سرعت دوقطبی شدن جامعه را در میان کشورهای جهان دارد.
تصویر: افزایش سرعت دوقطبی شدن در ایالات متحده آمریکا/ منبع: دانشگاه براون آمریکا
مرحله شانزدهم: کاهش ذخایر ارزی
طبق گزارش صندوق بین‌المللی پول، دلار آمریکا، جذابیت خود را به عنوان ارز ذخیره از دست داده است. سهم دارایی‌های دلار آمریکا در ذخایر ارزی جهان برای ششمین سال متوالی در سال 2021 به 59 درصد کاهش یافت که پایین‌ترین سطح در ربع قرن گذشته است. دلار در اوایل دهه 1970 سهم 85 درصدی از ذخایر ارزی جهان را داشت. اما در طول 15 سال بعد از آن، سهم دلار از ذخایر ارزی جهان تقریباً به نصف سقوط کرد که ناشی از انفجار تورم بود. یکی از دلایلی که فدرال رزرو اکنون با افزایش نرخ بهره به دنبال سرکوب تورم است، جلوگیری از اتفاقی مشابه است؛ هر چند افزایش نرخ بهره نیز منجر به ورشکست شدن دومینووار بانک‌ها و ایجاد یک رکود اقتصادی شدید خواهد شد. نمودار زیر ارتباط خلق پول و تورم را با کاهش ذخایر دلاری کشورها به خوبی نشان می‌دهد.
نمودار: کاهش سهم دلار از ذخایر ارزی جهانی 2022/ منبع: صندوق بین‌المللی پول
مرحله هفدهم: ضعف در مدیریت و رهبری
مرحله هفدهم از مراحل افول یک ابرقدرت، مربوط به «ضعف در مدیریت» است. شرایط متلاطم بهره‌وری را تضعیف کرده، پای اقتصاد را کوچک و باعث درگیری بیشتر در مورد نحوه تقسیم منابع در حال کاهش می‌شود. رهبران پوپولیست از هر دو طرف ظهور می‌کنند و متعهد می‌شوند که کنترل را در دست بگیرند و نظم را برقرار کنند. در آن زمان است که دموکراسی به دلیل ناتوانی در کنترل هرج و مرج و به این دلیل که در حال حرکت به سمت یک رهبری پوپولیستی قوی است بیشتر به چالش کشیده می‌شود.
نشریه آمریکایی هیل در گزارشی با عنوان «ضعف مدیریتی بایدن؛ بزرگترین تهدید علیه امنیت ملی آمریکا» که توسط کوین بروک ، دستیار سابق مدیر FBI نوشته شده، تصریح کرده که نیاز به یک رهبری قوی در آمریکا هیچ‌گاه به اندازه این روزها احساس نشده و دولت بایدن خود را ناتوان از اتخاذ تصمیمات احتیاطی اساسی نشان داده است. این نشریه می‌گوید که دولت بایدن، حتی از سوی برخی متحدان سنتی، به دلیل محاسبات اشتباه نفس‌گیرش مورد سرزنش قرار می‌گیرد و این سرزنش نیز به حق است. همچنین اکثر کارشناسان در سرتاسر دنیا پس از روی کار آمدن ترامپ در گزارش های متعدد تصریح می‌کنند که تصمیم‌گیری‌های غیرمنطقی و غیرکارشناسی رئیس جمهور آمریکا، این ابرقدرت را به سمت افول و حتی تجزیه برده است. اکنون نیز روی کار آمدن دونالد ترامپ، به حجم اعتراض و نارضایتی مردم در ایالات متحده افزوده و میزان محبوبیت وی به کمترین سطح خود رسیده است.
مرحله هیجدهم: جنگ شهری و فراهم شدن بستری برای انقلاب‌ها
مرحله آخر افول یک ابرقدرت، یعنی مرحله هجدهم نیز به «جنگ شهری و فراهم شدن بستری برای انقلاب» اشاره می‌کند. با تشدید درگیری در داخل کشور، نوعی انقلاب یا جنگ داخلی برای توزیع مجدد ثروت و ایجاد تغییرات بزرگ بسیار محتمل می‌شود. این می‌تواند صلح‌آمیز باشد و نظم داخلی موجود را حفظ کند، اما اغلب خشونت آمیز است و نظم سابق را تغییر می‌دهد. به عنوان مثال، انقلاب روزولت برای توزیع مجدد ثروت نسبتاً صلح‌آمیز بود. در حالی که انقلاب‌هایی که در دهه 1930 نظم داخلی را در آلمان، ژاپن، اسپانیا، روسیه و چین تغییر داد، بسیار خشن‌تر بودند.
در ۴۲ سال گذشته ایالتها و شهرهای مختلف آمریکا بیش از ۲۰ بار برای جدایی از ایالات متحده تلاش کرده‌اند. یک نظرسنجی بین‌المللی در سپتامبر 2017 نشان داد که 68 درصد از آمریکایی‌ها تمایل به جدایی ایالت‌های ایالات متحده داشتند. نظرسنجی رویترز-ایپسوس در سال 2014 نشان داد که 24 درصد از آمریکایی‌ها از جدایی ایالت خود از اتحادیه در صورت لزوم حمایت می‌کنند. پاسخ‌دهندگان از بن‌بست، تسلط بیش از حد دولت، غیرقانونی بودن احتمالی قانون مراقبت مقرون به صرفه و از دست دادن ایمان به دولت فدرال به عنوان دلایل تمایل به جدایی یاد کردند. یک نظرسنجی در سال 2021 نشان داد که 52٪ از رای‌دهندگان ترامپ و 41٪ از رای‌دهندگان بایدن از تقسیم ایالات متحده به چندین کشور بر اساس خطوط احزاب سیاسی حمایت می‌کنند. این نظرسنجی ایالات متحده را به پنج منطقه جغرافیایی گروه‌بندی کرد و دریافت که 37 درصد از آمریکایی‌ها طرفدار جدایی منطقه خود هستند.
مراحل ذکر شده در رابطه با ایالات متحده می‌تواند به خوبی جایگاه این کشور را در جهان مشخص کرده و نشان‌دهنده افول این کشور و شروع یک نظم جدید جهانی باشد.
PNAC یا پروژه قرن جدید آمریکایی
بدون دیدگاه