ظهور و سقوط ابرقدرتها در طول تاریخ تحت تأثیر عوامل متعددی از جمله قدرت اقتصادی، سیاسی، نظامی و همچنین تغییرات اجتماعی و فرهنگی بوده و این روند همچنان ادامه دارد. جاهطلبی، اوجگیری و در نهایت افول همه ابرقدرتها، از امپراتوری روم گرفته تا امپراتوری بریتانیا، همه تحت تأثیر یک سری از عوامل نسبتاً مشترک بوده است. میتوان گفت سه ابرقدرت پانصد سال گذشته یعنی امپراتوریهای هلند، بریتانیا و آمریکا که از قدرتمندترین امپراتوریهای تاریخ بودند نیز تحت تأثیر همین عوامل مشترک ظهور کرده، به نقطه اوج رسیدند و در نهایت با افول قدرت و نفوذ خود مواجه شدند. امپراتوری هلند با شبکه تجاری گسترده و قدرت دریایی خود در قرن هفدهم به شهرت رسید.
با این حال، در قرن 18 به دلیل جنگ با امپراتوری بریتانیا و بیثباتی اقتصادی، شروع به افول کرد. امپراتوری بریتانیا، که در قرن نوزدهم پدیدار شد، بزرگترین امپراتوری تاریخ بود که در زمان اوج، یک چهارم سطح زمین را در بر میگرفت. همچنین در قرن بیستم به دلیل افول اقتصادی، دو جنگ جهانی و ظهور ابرقدرتهای جدید شروع به افول کرد. امپراتوری آمریکا نیز که در قرن بیستم ظهور کرد نیز بر پایه قدرت اقتصادی و نظامی بنا شد. با این حال، این کشور هم در سالهای اخیر با چالش هایی از جمله افول اقتصادی، قطبی شدن سیاسی و ظهور قدرتهای جدید جهانی مواجه بوده است. در این قسمت به جزئیاتی پیرامون عوامل تأثیرگذار در ظهور و سقوط قدرتها پرداخته خواهد شد.


امپراتوری هلند، یک فروپاشی تدریجی
هلندیها در عصر طلاییشان، به آفت «اشرافیگری و تجملگرایی» متمایل شدند و همین مسئله به تدریج باعث تضعیف وضعیت مالی آنان گردید. از طرفی دیگر، همزمان قدرتهای دیگری نیز ظهور کرده بودند که اقتدار امپراتوری هلند را به چالش میکشیدند. همچنین هلندیها که در قرن 17 میلادی تبدیل به رهبران بینظیری در نوآوری، تجارت و ثروت شده بودند، نتوانستند در قرنهای بعد به این روند ادامه داده و در نهایت حفظ و تداوم امپراتوریشان که بیش از حد گسترش یافته بود، غیرممکن شد. همچنین برتری آموزشی و فناورانه هلند دچار ضعف شد و بعد از افول شرکت هند شرقی هلند، به طورکلی این کشور از دایره رقابتهای جهانی خارج گردید.
در قرن 18میلادی، انقلاب صنعتی باعث شد تا بریتانیاییها از هلندیها، به عنوان قدرت برتر اقتصادی و مالی در اروپا، پیشی بگیرند و رشد اقتصادی کندتر هلند نسبت به سایر قدرتها منجر به این شده بود که حفظ امپراتوری وسیع آن (به ویژه اینکه امپراتوری هلند تحت کنترل چنین حاکمیت مرکزی کوچکی بود) دشوارتر شود.
بریتانیا به طور ویژه از نوآوریهای هلندی درس گرفته بود و برای افزایش تواناییهای مردم خود، در امر آموزش سرمایهگذاری کرد. به همین خاطر انگلیسیها توانستند تولید و تجارت بیشتری انجام داده و برای خود قدرت نظامی ایجاد کنند. در نهایت، پس از شکست هلندیها در جنگ چهارم مقابل بریتانیا در بازه 1780-1784 میلادی، اوضاع برای آنها بدتر نیز شد. این جنگ که به علت حمایت هلند از مستعمرات خود در انقلاب آمریکا رخ داد، با شکست قابل توجهی برای هلندیها به پایان رسید و به حضور گیلدر به عنوان ارز ذخیره پایان داد. این شکست نظامی، جایگاه ابرقدرتی را از هلند به بریتانیا تغییر داد.


سایه جنگهای داخلی بر هلند و فشار بریتانیا
همانگونه که انتظار میرفت، هلندیها روز به روز بدهکارتر شده و جنگهای داخلی زیادی را بر سر ثروت تجربه میکردند. همچنین، آنها از نظر نظامی نیز ضعیف شده بودند. همه اینها، هلندیها را در برابر حمله آسیبپذیر میکرد. همچنین با کاهش درآمدهای خارج از کشور، سرمایهگذاران ثروتمند هلندی پول نقد خود را به بریتانیایی که رشد اقتصادی بیشتر و بازدهی بالاتری داشت، منتقل کردند. با این وجود، گیلدر هنوز به طور گسترده به عنوان یک ارز ذخیره جهانی مورد استفاده بود.
سپس، از دهه 1770 میلادی، انگلیسیها به عنوان یک قدرت بزرگ در حال ظهور، قدرت بزرگ موجود را به چالش کشیده و شروع به مداخله در کشتیرانی هلند کردند و پس از تجارت اسلحه، درگیری خود را با هلندیها در مناطق مستعمره آمریکایی، افزایش دادند. در سال 1781 ضربات بزرگی به نیروی دریایی هلند در دریای کارائیب وارد کردند.
شرکت هند شرقی هلند با از دست دادن نیمی از کشتیها و عدم دسترسی به مسیرهای تجاری کلیدی خود، مجبور شد برای حفظ خود، از بانک آمستردام وام زیادی بگیرد. از طرفی قدرتهای رقیب بعد از شکست هلند، از ناوگان تجارتی کشتیرانی هلند استفاده میکردند. محاصره اقتصادی هلند و شرکت هند شرقی آن توسط بریتانیا، باعث بحران نقدینگی برای هلند شد.
کاهش ارزش و اعتبار گیلدر
زیانهای مالی و بدهیهای کلان، بانک مرکزی هلند را مجبور به چاپ بیشتر بدون پشتوانه کرد. از آنجایی که بانک آمستردام پول کاغذی بیشتری را برای ارائه وام به شرکت هند شرقی هلند چاپ میکرد، به زودی مشخص شد که طلا و نقره کافی برای پشتیبانی تمام مطالبات کاغذی وجود ندارد. این اتفاق منجر به فرآیند «هجوم بانکی» شد که در آن سرمایهگذاران، پول کاغذی خود را با فلزات گرانبها مبادله میکردند.
از آنجایی که سپردهگذاران پول کاغذی خود را با طلا و نقره مبادله میکردند، بانک مرکزی هلند ذخایر فلزات گرانبهای خود را از دست داد. نرخهای بهره افزایش یافت و بانک آمستردام مجبور به کاهش ارزش و اعتبار گیلدر شد. این کار در نهایت مهر پایانی بر امپراتوری هلند و گیلدر به عنوان ارز ذخیره بود. افول امپراتوری هلند منجر به چرخه بزرگ بعدی در تاریخ جهان یعنی ظهور امپراتوری بریتانیا و ارز ذخیره آن شد.

چگونه پول بر سیاستها و مقررات ایالات متحده تاثیر میگذارد؟
بدون دیدگاه